Με νέα στοιχεία που προκύπτουν για το κάπνισμα που δείχνουν ότι μειώνει το δείκτη νοημοσύνης (IQ), οι καπνιστές πρέπει να σκεφτούν πολύ σοβαρά κατά πόσο επιθυμούν να συνεχίζουν να βλάπτουν όχι μόνο διάφορα όργανα του σώματός τους αλλά και τις πνευματικές τους δεξιότητες. 

Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν πληθώρα αποδεικτικών στοιχείων για τις σοβαρές βλάβες και ασθένειες που απειλούν τη ζωή τις οποίες προκαλεί το κάπνισμα, εντούτοις πολλοί άνθρωποι συνεχίζουν να καπνίζουν.

Μεταξύ των λόγων που επικαλούνται οι καπνιστές για να συνεχίζουν την επιβλαβή για την υγεία τους συνήθεια, είναι ότι το κάπνισμα τους προκαλεί ευχάριστα αισθήματα, ότι βελτιώνεται η εγρήγορση τους και ότι αυξάνεται η προσοχή και η μνήμη τους.

Βέβαια οι ισχυρισμοί για βελτίωση των γνωστικών ικανοτήτων, της προσοχής και της μνήμης, δεν τεκμηριώνονται από επιστημονικά στοιχεία. Αντίθετα οι εν λόγω μύθοι καταρρίπτονται από έρευνες που έδειξαν ότι η ψυχοκινητική ταχύτητα των καπνιστών είναι μειωμένη σε σύγκριση με αυτήν των μη καπνιστών.

Οι μακροχρόνιες επιδράσεις του καπνίσματος στις πνευματικές ικανότητες, είναι ζήτημα που όχι μόνο ενδιαφέρει ιδιαίτερα τους ερευνητές αλλά έχει παράλληλα και μεγάλη σημασία για τη δημόσια υγεία δεδομένου ότι επηρεάζεται ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού.

Σε μια αξιόλογη πρωτότυπη έρευνα, γιατροί και επιστήμονες από τη Σκωτία, εξέτασαν την επιρροή του καπνίσματος στο δείκτη νοημοσύνης. Χρησιμοποίησαν τα τεστ νοημοσύνης που έγιναν σε 465 άτομα το 1947 όταν τα εν λόγω άτομα ήσαν ηλικίας 11 ετών (γεννήθηκαν το 1936) και είχαν στη διάθεσή τους το παιδικό IQ που υπολογίσθηκε τότε. Τα ίδια άτομα, αξιολογήθηκαν ξανά και μετρήθηκε το IQ τους, μεταξύ 2000 και 2004 όταν είχαν φτάσει στην ηλικία των 64 ετών.

Τα αποτελέσματα έδειξαν: Οι καπνιστές είχαν σημαντικά χειρότερα αποτελέσματα, σε πέντε διαφορετικά τεστ αξιολόγησης των γνωστικών ικανοτήτων, σε σύγκριση με αυτούς που δεν κάπνισαν ποτέ ή που είχαν διακόψει το κάπνισμα.   Η ψυχοκινητική ταχύτητα ήταν χαμηλότερη στους καπνιστές.   Οι βλαβερές επιδράσεις του καπνίσματος στις πνευματικές δεξιότητες, ήταν πιο εμφανείς στους καπνιστές παρά στους πρώην καπνιστές. Είναι πιθανόν ότι οι μειονεξίες των πνευματικών ικανοτήτων εμφανίζονται μετά από πολλά χρόνια καπνίσματος. Επίσης όταν συνδυάζονται με τις αλλαγές που προκαλούνται λόγω ηλικίας, τα αποτελέσματα είναι ίσως χειρότερα. Προηγούμενες έρευνες, εισηγήθηκαν ότι από την ηλικία των 53 ετών αρχίζει να εμφανίζεται η εν λόγω αρνητική για τον εγκέφαλο συνέργια   Η λειτουργία των πνευμόνων ήταν χειρότερη στους καπνιστές και στους πρώην καπνιστές

Για να ερμηνευτούν οι σημαντικές αυτές διαφορές στις πνευματικές ικανότητες μεταξύ καπνιστών και μη καπνιστών, ελήφθησαν υπ' όψη το IQ κατά την παιδική ηλικία, το επίπεδο μόρφωσης, το επάγγελμα, η λειτουργία των πνευμόνων και το ιστορικό καπνίσματος.

Το κάπνισμα φάνηκε ότι είναι ανεξάρτητος παράγοντας που συμβάλλει μέχρι 1% στην απώλεια των γνωστικών ικανοτήτων. Ο συνδυασμός καπνίσματος και κακής πνευμονικής λειτουργίας συμβάλλει μέχρι 4% στη μείωση των γνωστικών ικανοτήτων.

Η χρήση του IQ όπως υπολογίσθηκε κατά την παιδική ηλικία, για την αξιολόγηση της επίδρασης του καπνίσματος στις πνευματικές ικανότητες κατά τη διάρκεια της ζωής προσφέρει σοβαρά πλεονεκτήματα.

Δίνει ένα αρχικό υπολογισμό των πνευματικών ικανοτήτων προτού ακόμη αρχίσει το κάπνισμα. Δείχνει το επίπεδο πνευματικών ικανοτήτων προτού ακόμη αρχίσει η επαγγελματική ζωή διότι ορισμένα επαγγέλματα συνδυάζονται περισσότερο με το κάπνισμα, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του IQ. Τέλος η σύγκριση του IQ στην παιδική και στην προχωρημένη ηλικία, επιτρέπει να φανεί η διαφορά που επέρχεται στις πνευματικές δεξιότητες ενός ατόμου κατά τη διάρκεια μιας ολόκληρης ζωής.

Οι λόγοι για τους οποίους το κάπνισμα μειώνει τις πνευματικές ικανότητες δεν έχουν πλήρως διαλευκανθεί. Είναι πιθανόν η λειτουργία των πνευμόνων που επηρεάζεται αρνητικά από το κάπνισμα, να συμβάλλει στην απώλεια γνωστικών ικανοτήτων.

Μια άλλη πιθανή εξήγηση είναι ότι ο εγκέφαλος των καπνιστών υφίσταται οξειδωτικές αλλοιώσεις από τα τοξικά περιεχόμενα του καπνού. Οι νευρώνες του κεντρικού νευρικού συστήματος, είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στους οξειδωτικούς βλαβερούς παράγοντες.

Η άποψη μας είναι ότι παρά το γεγονός ότι φαίνεται εκ πρώτης όψεως, σε ατομικό επίπεδο η απώλεια των πνευματικών ικανοτήτων λόγω καπνίσματος να είναι σχετικά μικρή, εντούτοις σε πληθυσμιακό επίπεδο, με μεγάλο αριθμό καπνιστών, το πρόβλημα καθίσταται πολύ σοβαρό.

Είναι λοιπόν απαραίτητο οι πτυχές που είναι σχετικές με τη μείωση των πνευματικών δεξιοτήτων λόγω καπνίσματος, να γίνουν περισσότερο γνωστές στο ευρύτερο κοινό με στόχο την προστασία της σωματικής και πνευματικής του υγείας.